Luister
Schoolleiders spelen een grote rol bij het op gang brengen en houden van de schoolontwikkeling en innovatie. Als kartrekker, als inspirator of facilitator en als degene die de dagelijkse vertaling maakt van beleid naar de klas. De schoolleider is kortom onmisbaar bij innovatie en ontwikkeling in de school. Toch blijkt de dagelijkse realiteit vaak weerbarstig en blijven mooie en goede plannen soms op de plank liggen. Schoolleiders noemen vaak gebrek aan tijd, geld en focus als de belangrijkste reden waarom hun idee maar geen werkelijkheid wordt.
Daarom begon het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en het NRO in najaar 2018 een experiment: het Schoolleider Innovatie- en Ontwikkelfonds. Vanaf 8 november 2018 konden schoolleiders in het VO een aanvraag indienen voor een persoonsgebonden innovatie- en ontwikkelfonds. Ze konden maximaal 10.000 euro aanvragen om hun innovatieplannen in beweging te zetten.
Vanaf het moment van openstellen was de animo groot en in een mum van tijd was de bodem van de subsidiepot bereikt. Mede dankzij een klein aanvullend potje zijn er uiteindelijk in totaal geen 10 maar 13 aanvragen gehonoreerd. Geweldig nieuws voor de gehonoreerde aanvragen! Helaas hebben we toch ook velen moeten teleurstellen. Laten we hopen dat het evaluatieonderzoek inzicht biedt in een mogelijke richting voor vervolg.
Wat gebeurt er nu?
Vanaf nu gaan deze schoolleiders aan de slag. Ze staan er gelukkig niet alleen voor. Op vrijdag 8 maart 2019 organiseert het NRO een inspirerende startbijeenkomst voor de gehonoreerde aanvragers om ze goed op weg te helpen.
Gelijktijdig met de 13 innovatieprojecten voert Rob Mioch namens het NRO een evaluatieonderzoek uit. Hij zal onderzoeken of deze beurzen een goede manier zijn om innovatie en ontwikkeling door schoolleiders te stimuleren. De uitkomst van zijn onderzoek is belangrijke informatie voor OCW.
Welke projecten zijn gehonoreerd en wat zijn de plannen van deze schoolleiders?
SIOF.001
Mw. Mirjam Westerhoff – Het Erasmus (Almelo) De aanvraag aan Het Erasmus is gericht op drie innovaties. Om te beginnen een onderwijskundige, door het neerzetten van een smallere vakkenbasis en het uitwerken van een breder wordend palet voor versnellen, verdiepen en verbreden willen wij leerlingen meer verantwoordelijkheid leren voor het eigen leerproces. Daarnaast een organisatorische om bovenstaande te realiseren. Wij doen dit door het aanbieden van een flexibeler rooster met meer tijd voor zelfstudie, vakoverstijgende projecten en samenwerkingsopdrachten. Ten slotte beogen wij een intensievere samenwerking tussen docenten binnen én buiten vaksecties alsmede een Maatwerk-begeleiding van leerlingen door mentoren en docenten door dergelijke aanpassingen in didactiek, rooster en lessentabel.
SIOF.003
Dhr. Henri Boer – Montessori Lyceum (Groningen) Het Montessori Lyceum te Groningen is in schooljaar 2017-2018 gestart met de doorontwikkeling van passend onderwijs voor en aan hoogbegaafde leerlingen. Dit past in de visie van de school om aan elke leerling individueel onderwijs op maat te bieden, met extra ondersteuning of uitdaging waar nodig. In het huidige schooljaar ontwikkelen we met behulp van de NRO-subsidie een instrument dat dient als sterkte-/zwakte-analyse, waarbij het leer- en gedragsprofiel van de leerling in kaart wordt gebracht. Door middel van een persoonlijk coachingstraject voor een aantal hoogbegaafde leerlingen willen we de uitkomsten van dit document concreet toepasbaar maken in de onderwijspraktijk.
SIOF.004
Dhr. Christiaan Blijleven – DevelsteinCollege (Zwijndrecht)
Op het Develstein College draait in de bovenbouw een pilot waar leerlingen hun lestijd gedeeltelijk zelf inplannen. Bij alle drie- en vieruursvakken is één klassikale les in de week omgezet in een flexuur. Leerlingen kiezen zelf welke flexuren zij willen volgen.
Onderzocht zal worden of dit systeem ook geschikt is voor jongere leerlingen en wat de mogelijkheden en belemmeringen zijn binnen de schoolorganisatie. Voor de start van het nieuwe schooljaar ligt er een plan voor een vergelijkbare pilot in de onderbouw waarvoor draagvlak is onder docenten en leerlingen, zodat ook deze leerlingen kunnen starten met gepersonaliseerd onderwijs.
SIOF.005
Dhr. Alexander Zweede – St. Dollard College (Winschoten) Docenten ontwikkelen samen met het Waterschap een maatwerkmodule van 10 x drie uur in de laatste periode van klas 3 om kerndoelen voor het examen ingeoefend te krijgen op een praktijkgerichte manier, passend bij onze doelgroep.
Deze maatwerkmodule resulteert in praktijkgerichte opdrachten op basis, kader en gl niveau waarbij de gebieden wiskunde, begrijpend lezen, taal en oplossingsstrategieën zijn geborgd. Het resultaat is een onderwijsproduct dat toepasbaar is in het Primair Onderwijs. Onze leerlingen leggen de stof weer uit aan basisschoolleerlingen. Dit is een erg effectieve leermethode.
Daarnaast gaat de innovatie begrip en inzicht opleveren voor alle betrokken docenten in het vakoverstijgende deel van de kerndoelen voor het examen.
SIOF.007
Mw. Susan Timmermans – SG De Overlaat (Waalwijk) Met de subsidie is SG De Overlaat gestart met een onderzoeksteam bestaande uit 7 collega’s. Zij zullen intern onderzoek doen aan de hand van het schoolplan 2016-2020, inspectierapport en excellentieprofiel om te komen tot een advies aan directie dat als basis zal dienen voor het schoolplan 2020-2024. Het doel is tweeledig: Draagvlak voor het nieuwe schoolplan en het stimuleren/ creëren van een onderzoekende houding bij docenten. Na oplevering van het onderzoeksrapport en de adviezen zal dit onderzoeksteam opsplitsen in nieuwe teams (aangevuld door andere collega’s) om thema’s uit het nieuwe schoolplan verder te onderzoeken.
SIOF.008
Mw. Olga Onrust – Zuiderlicht College (Amsterdam) Het management van het Zuiderlicht College wil graag vernieuwen en leraren zijn de sleutel tot beter leren. Maar zij moeten wel bereid zijn om hun huidige handelen aan te passen. Zij zullen dit pas doen als zij er van overtuigd zijn dat het hen of de leerling ook echt voordeel oplevert. Volgens Metselaar (2011) wordt de bereidheid tot veranderen bepaald door de elementen moeten, willen en kunnen. Uit het onderzoek blijkt dat het op het Zuiderlicht College vooral aan het ‘willen’ veranderen ontbreekt. De teamleiders zullen zich vanuit dit perspectief allereerst moeten richten op activiteiten die de motivatie van betrokkenen om te veranderen vergroot. Hiervoor is het afgelopen jaar al veel bereikt. De kaders zijn geschetst en de gewenste en huidige situatie is in kaart gebracht. Echter om langdurig de verandering door te zetten, te monitoren en te borgen is meer tijd nodig. Door het vrijspelen van de teamleiders van hun lesgeven zouden zij de volgende elementen willen aanpakken.
SIOF.009
Dhr. Bram van Welie – OSG Hugo de Groot (Rotterdam) Op OSG Hugo de Groot is het de ambitie de onderwijsprofessional een centrale rol te geven in het ontwikkelen, beoordelen en aanbieden van innovatief en toekomstgericht onderwijs. Dit is geslaagd indien helder is hoe het proces van onderwijsontwikkeling versterkt kan worden, waarbij secties en docenten meer in de lead komen in het flexibel arrangeren en ontwikkelen van het leerproces. Het leermiddelenbudget komt daarmee ten goede aan ontwikkeling van eigen docenten en innovatief onderwijs. Met dit project willen we uitzoeken of het lukt om dit proces in gang te zetten en duurzaam te maken binnen de school en hoe we kunnen samenwerken met andere scholen.
SIOF.010
Dhr. Jeroen Langbroek – CSG Het Noordik (Almelo) Ontwikkeling en implementatie van aanpak vmbo anders (AVA), een vorm van gepersonaliseerd leren voor elke leerling van de Almelose vmbo-vestiging Het Noordik, waarin elke docent als mentorcoach 14 leerlingen onderwijst, begeleidt, monitort en coacht in heterogene groepen. Elke leerling heeft een eigen persoonlijk leerplan, het onderwijs is gekoppeld aan thema’s en daarmee vakoverstijgend.
Docenten werken in vaste onderwijsteams en bereiden voor aanvang van de lessen de onderwijsdag voor. Leerlingen hebben dagelijks een vast coachmoment met hun mentorcoach. Krijgen vervolgens instructiemomenten aangeboden en plannen hun eigen dagprogramma. Centraal staan: “Eigenaarschap, zelfstandigheid, doelgericht werken en verantwoordelijkheid”.
SIOF.011
Mw. Karin Harmelink – Terra Winsum (Winsum) Terra Winsum wil zich in het onderwijsprogramma in toenemende mate richten op de ontwikkeling van de 21e eeuwse vaardigheden, waaronder: 'ICT-basisvaardigheden', 'informatievaardigheden', 'computational thinking' en ‘mediawijsheid’. Samen heten deze ‘digitale geletterdheid’ zoals opgenomen in het model van SLO/Kennisnet. Terra Winsum wil samen met de andere VO-scholen en PO-scholen in de regio een doorlopende leerlijn digitale geletterdheid ontwikkelen. Dit om PO en VO beter op elkaar te laten aansluiten en de leerlingen beter voor te bereiden op het vervolgonderwijs en de vereisten op de arbeidsmarkt.
SIOF.012
Dhr. Mark Dees – Aeres VMBO (Ede) Bij Aeres Ede is sinds 2013 een park aangelegd, Het Groen Leefpark. In het park is een plek die als openluchtlokaal zou kunnen dienen. De wenselijkheid van een openluchtlokaal is door middel van een praktijkonderzoek vastgesteld. Docenten, ouders en leerlingen vinden het een goed idee. De inrichting en de didactiek zouden, voordat we klassen en docenten in de open lucht laten werken, onderwerp moeten zijn van onderzoek. In de innovatie maken docenten en leerlingen samen een ontwerp voor het lokaal en de werkwijze waarmee er in het lokaal geleerd kan worden.
SIOF.013
Mw. Yasmina Elmi – Calvijn College (Amsterdam) Er zijn veel momenten in het beoordelingstraject van een docent waarbij een teammanager een beslissende stem heeft. Daarbij kun je denken aan de voortzetting van zijn/haar aanstelling, het geven van een vaste aanstelling of bijvoorbeeld het maken van keuzes wanneer een docent zich oriënteert op andere taken/werkzaamheden. Uit een evaluatie in het MT bleek dat er nog behoefte is aan extra instrumentarium om beter te beoordelen op grond van bekwaamheid in lesgevende en niet-lesgevende taken en de ontwikkelingen daarbinnen. Daarom is er besloten om een plan te maken ten behoeve van het professionaliseren van beoordelingen. Deze horen passend bij de visie van het Calvijn College en in afstemming met de MR en het beleid van stichting ZAAM op een consistente, professionele en eenduidige wijze te gebeuren. De innovatie is bedoeld om dit te realiseren.
SIOF.014
Mw. Adrienne van Pelt – 2College Cobbenhagenlyceum (Tilburg) Het Cobbenhagenlyceum heeft ingezet op gepersonaliseerd leren en het behalen van een maatwerkdiploma. De organisatie is bezig zich voor te bereiden om dit mogelijk te maken. Dit vergt onder meer aanpassingen in roosters maar ook in programma’s van toetsing en afsluiting. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheden voor een pilot samen met collega-scholen, VO-raad, Universiteit van Tilburg, Fontys Hogeschool en Avans Hogeschool, om leerlingen met een maatwerkdiploma toe te laten tot een hogere vervolgopleiding. Het ministerie van OCW volgt de ontwikkeling en gebruikt de input om te komen tot een voorstel aan de Tweede Kamer.
SIOF.015
Mw. Aline Admiraal – Wellantcollege (Oegstgeest) Gepersonaliseerd leren betekent voor ons het afstemmen van het onderwijs op de leerbehoeftes en leerstrategie van de individuele leerling. Wellantcollege Oegstgeest heeft de basis op orde en is gestart met het vergroten van de activerende werkvormen in de klas, waarbij gebruik wordt gemaakt van moderne en innovatieve hulpmiddelen, zoals een iPad, apps en digitaal lesmateriaal. Momenteel werkt het team hieraan binnen de grenzen van het huidige onderwijssysteem. Nu willen we een volgende stap maken. Vraag is welke stappen zijn dit? Wat sluit aan bij de ontwikkelbereidheid van docenten en onze VMBO-leerlingen.
Voor vragen en contact:
probo@nro.nl
070 3440904
*Onder ‘schoolleider’ wordt de schoolleider verstaan zoals deze ook door de Onderwijsraad gedefinieerd is.
